Reacties op het verschijnen van Bakvis in oorlogstijd
“Ik heb de hoge leeftijd van 15 jaar. En ben begonnen mijn dagboek al mijn wetenswaardigheden toe te vertrouwen.” Zo begon Miep Diesel op 5 november 1942 haar dagboek, dat ze bleef bijhouden tot 1953, een jaar nadat ze was getrouwd Nico van Garderen. Haar dochter wist dat ze een dagboek had geschreven in de oorlogsjaren. Ze had haar erover verteld, net zoals ze de verhalen vertelde over haar belevenissen in Haarlem tijdens de bezetting. Maar haar dochter wist niet dat ze het dagboek al die jaren zorgvuldig had bewaard, totdat ze het haar in 2019 in handen drukte.
Een selectie van de reacties op het verschijnen van Bakvis in oorlogstijd…
Dagboek van een pubermeisje in oorlogstijd – NRC 14 mei 2020
In NRC Handelsblad van 16 mei 2020 en digitaal op 14 mei 2020 verscheen een zeer uitgebreid artikel van Gretha Pama waarin een aantal kenmerkende fragmenten uiteen worden gezet, zoals het fragment van donderdag 5 november 1942 waarin ze de eerste zinnen van haar dagboek op papier zet:
Ik heb de hoge leeftijd van 15 jaar. En ben begonnen mijn dagboek al mijn wetenswaardigheden toe te vertrouwen. Ik zit in de vierde klas van de mulo en zit voor mijn eindexamen, waar ik erg tegenop zie. Op het ogenblik moet ik rust houden, omdat ik een infectie aan mijn voet heb, die ik van de zomer in Stoop’s [Zwembad Stoop’s Bad in Overveen, red.] opgelopen heb. Nadien mocht ik er niet meer heen, wat me erg speet, omdat het er altijd oergezellig was.
www.nrc.nl/nieuws/2020/05/14/vanavond-was-er-luchtalarm-ik-schrok-me-een-aap-a3999601
Bakvis in oorlogstijd, een Haarlems dagboek van een 15-jarig meisje – Haarlems Dagblad 18 april 2020
In het Haarlems Dagblad van 18 april 2020 verscheen er een interview met dochter Hilde van Garderen en kleindochter Démi van ’t Wout van de schrijfster van het dagboek: Miep Diesel. Voor oudere Haarlemmers is het een boeiend tijdsbeeld, volgens Arnold Aarts, alle plekke die ze beschrijft zijn herkenbaar: de mulo aan het Junoplantsoen, Stoop’s Bad, De Delft als natuurschaatsbaan, de Rembrandt-bioscoop aan de Grote Markt, de lunchroom bij V&D.
De aanleiding om een dagboek te schrijven, was voor Miep treurig. Ze had een zeer moeizame band met haar ouders, die weinig belangstelling hadden voor haar dagelijkse beslommeringen. Ze kon voor haar gevoel haar verhalen alleen kwijt aan het geduldige papier.
Haar broer Ad was overduidelijk het lievelingetje thuis. Dieptepunt was de verkoop van de piano, waarop Miep zo graag speelde. Die was ingeruild voor een motorfiets, waarop haar broer tochten kon maken. Toen haar moeder het had verteld, reed ze lachend weg bij Ad achterop.
Aangrijpend dagboek van Miep Diesel – Almere Deze Week 29 april 2020
Op 29 april 2020 verscheen er in de Almere Deze Week een artikel van Robert Mienstra over Bakvis in oorlogstijd. Volgens Mienstra leest het boek als een jeugdroman met scherpe randjes. Miep Diesel schrijft, volgens hem, vlot en zeer gedetailleerd waarbij ‘vrolijkheid en onbezorgdheid wordt afgewisseld met grote onzekerheden, intens verdriet en tussenregels door angst’. Het dagboek is daarmee, ten tijde van Corona, volgens Mienstra zeer actueel, met de kanttekening dat wij nu in zeer grote welvaart leven.
De titel Bakvis in oorlogstijd zegt precies waar het boek over gaat: de prille verliefdheden van een pubermeisje in de oorlog. Miep diesel beschrijft een oorlogstijd waarin het dagelijks leven schijnbaar maar gewoon doorgaat. De oorlog zelf komt er in korte zinnetjes af en toe in voor: “Ze begonnen vreselijk te schieten. Duitse jagers stegen op en er waren verschrikkelijke luchtgevechten aan de gang. De Engelsen gaven die rotmoffen van katoen. Ze hebben ook nog parachutisten uitgeworpen. Ik heb vijf vliegtuigen brandend omlaag zien storten. Het was vreselijk”, schrijft Miep Diesel op 3 mei 1943.
Het leven van een levenslustige tiener tijdens de bezetting – Omroep Flevoland van 2 mei 2020
Op de website van Omroep Flevoland verscheen op 2 mei 2020, naar aanleiding van de boekpresentatie bij het Noord-Hollands archief, een reportage over het dagboek van Miep Diesel.
Tijdens de 4 mei herdenking voor kinderen van 2019, las Hilde van Garderen (dochter van Miep Diesel) een passage uit het dagboek voor. Ze kwam daarna in contact met plaatsgenoot en historicus Garrelt Verhoeven. In eerste instantie ging hij aan de slag om een juiste bestemming te vinden voor het bijzondere dagboek. Verhoeven vond het Noord-Hollands Archief in Haarlem, waar Miep Diesel woonde tijdens de oorlog, bereid het document op te nemen. “Maar toen ik het las, dacht ik al meteen: dit is eigenlijk veel te mooi om weg te stoppen in een depot alleen. Het is zo goed geschreven, geeft zo’n mooi beeld van het gewone leven tijdens de oorlog, dat ik vond dat we het als boek moesten publiceren.”
Haarlems dagboek Bakvis in oorlogstijd inspiratiebron voor monoloog in Toneelschuur – Noordhollands Dagblad 28 april 2020
Het dagboek van Miep Diesel vormt een belangrijke inspiratiebron voor een monoloog die werd voorgedragen in de Toneelschuur. In het kader van “Theater na de Dam”, een reeks voorstellingen die jaarlijks op de avond van Dodenherdenking wordt gespeeld. Het dagboek van Miep Diesel kon regisseur Nita Kersten goed gebruiken bij de monoloog. “Ik vind het intrigerend om te zien hoe zo’n jong meisje tijdens de oorlog kracht haalt uit het alledaagse leven. Hoe groot het belang is om hoop te houden.’’
De monoloog is te zien op de website van de toneelschuur en via Youtube: